احتمالاً تا به‌حال زیاد شنیده‌اید که اقتصاد مبتنی بر صادرات منابع طبیعی، مانند نفت و گاز و معادن، روزی به اتمام می‌رسد و دیگر نمی‌توان از آن طریق برای کشور و رشد آن ارز آوری داشت؛ به همین دلیل است که در سال‌های اخیر بر روی صادرات محصولات دانش بنیان تاکید ویژه‌ای شده است و کشورهای مطرح در دنیا به دنبال ربودن این گوی از یکدیگر هستند تا بتوانند بازار خود را بیشتر از گذشته بزرگ کنند.

جمهوری اسلامی ایران در راستای دستیابی به اهداف سند چشم انداز سال 1404 در حوزه اقتصاد، می بایست از تمرکز بر تجارت سنتی بر مبنای خام فروشی و صنایع اوليه‌ به سمت اقتصادي مبتنی بر نوآوری و فناوری های پیشرفته درونزا حرکت کند. با توجه به محدود بودن بازار داخلی برای بخش‎هایی از محصولات دانش‌بنیان، یکی از راههای توسعه بازار این دسته محصولات، کمک به بازاریابی بین المللی و صادرات آنها است.

در بازارهای بین المللی به‌دلیل وجود برندهای معتبر و با سابقه، رقابتی جدی و نفس گیر در حوزه محصولات پیشرفته وجود دارد. این قبیل محصولات عموماً به‌دلیل بهره‌گیری از دانش فنی بالا، از پیچیدگی ها و به تبع آن از قیمت های بالاتری برخوردار بوده و معمولا خریداران به دلیل ریسک کمتر، به سمت انتخاب برندهای معتبر و صاحب نام می‌روند. در این میان ایران با توان تولید محصولات هایتک Hi-tech باکیفیت، برای مواجهه با این بازار جدید نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و فعالانه دارد. به منظور حضور موفق جمهوری اسلامی ایران در عرصه صادرات، ضروری است علاوه بر ‌شناسایی بهترین محصولات، برنامه‌ریزی جامع و نظیر به نظیر برای مواجهه با رقبای بین المللی انجام شود.

محصولات دانش‌بنیان، محصولاتی هستند که به‌اصطلاح از یک دانش پایه نشئت گرفته­اند. این دانش معمولاً به علوم پایه و مهندسی بر می‌گردد که در آن با تولید محصولات جدید نیازی از جامعه برطرف می‌شود. این محصولات ممکن است کاملاً نو باشند، یا اینکه در کشور دیگری تولید شده باشند و پس از دستیابی به دانش فنی در داخل کشور مقصد نیز تولید شوند.

به‌عنوان‌مثال، در زمینه واکسن یا دارو، کشور می‌تواند خود از پایه واکسن تولید کند و در بازار داخلی یا خارجی به فروش برساند. از طرف دیگر، ممکن است مشابه یک واکسن خارجی را در داخل کشور تولید کند. این به معنی واردکردن خط تولید به داخل کشور نیست، بلکه محققین داخلی با مطالعه منابع موجود و دستورالعمل‌ها به این دانش دست پیدا می‌کنند که حتماً از راه‌های پیچیده آزمون‌وخطا نیز می‌گذرد.

محصولاتی که به طریق دانش‌بنیان تولید می‌شوند، همواره جای پیشرفت دارند و مانند منابع طبیعی تمام نمی‌شوند. با پیشرفت در این حوزه می‌توانیم شاهد رشد و شاخه‌دار شدن آن باشیم. پس محصولاتی که مبتنی بر این دانش پایه شکل می‌گیرند، مولد تولیدات آینده خواهند بود و راه‌ها برای تلاش‌های جدید باز خواهد کرد.

پیشرفت در این حوزه باید با سرمایه‌گذاری بر روی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی صورت بگیرد. با همکاری که بین صنایع و دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد، طرح‌های اقتصادی و پیشرو باید از بین طرح‌های پیشنهادی بسیاری انتخاب شوند و مورد بررسی قرار بگیرند. پس از این مراحل، می‌توان این دانش را به خطوط تولید وارد کرد.

با دستیابی به دانش فنی که در منطقه وجود ندارد، می‌توان بازار بزرگی را متصور بود. زمانی که صنعتگران و محققان حاضر در یک کشور، معضلی را از مردم حل می‌کنند، این محصول تولیدشده می‌تواند به خارج از مرزها نیز صادر شود.

کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین اهداف صادرات محصولات دانش بنیان هستند. محصولاتی که به این طریق تولید می‌شوند، می‌توانند مشتریان زیادی را فراهم کنند و با افزایش سرمایه پیشرفت بزرگ‌تر را در پی داشته باشند.

همان‌طور که در بالا نیز اشاره شد، محصولاتی که به دانش پایه احتیاج دارند، نیازمند مسیری هستند که ممکن است بیشتر از دیگر صنایع زمان ببرد یا نیازمند آزمون‌وخطا باشد؛ به همین دلیل، باید افزایش و جذب سرمایه رخ دهد.

بااین‌حال، زمانی که این محصولات به مرحله تولید برسند، می‌توانند بخش بزرگی از بازار را به خود اختصاص دهند؛ چرا که دانش فنی بومی بوده و می‌توان آن را گسترش داد. همچنین تولید و واردات محصول با قیمت پایین‌تر،مشتریان خود را خواهد داشت. محصولات دانش‌بنیان معمولاً مشابهان کمی در صنعت دارند؛ به همین دلیل، زمانی که بازار وارد می‌شوند رقبای مشابه کمتری دارند و با سرعت بیشتری پیشرفت خواهند کرد.